Sitebesluit ‘PFAS 3M - Zwijndrecht’ definitief goedgekeurd door de Vlaamse Regering

Inleiding:

​De omgeving van de 3M-fabrieksterreinen in Zwijndrecht is door emissies vanuit de 3M-fabriek verontreinigd met PFAS-componenten met een verregaande impact op:

• gezondheids- en milieurisico’s (bodem, water, lucht, natuur);
• economische activiteiten (landbouw);
• maatschappelijk relevante projecten in de omgeving (Oosterweelproject);
• de leefomgeving van de bewoners.

Om een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak van de PFAS-problematiek mogelijk te maken, beslist de Vlaamse Regering, na advies van de Raad van State op 31/03/2023 definitief tot vaststelling van de site ‘PFAS- 3M Zwijndrecht’. De site omvat de gronden gelegen binnen een perimeter van 5 km rond de 3M-terreinen. De kadastrale percelen die hier onder vallen, kunnen teruggevonden worden in bijlage 1 van het Sitebesluit. Een visuele weergave van de betrokken percelen kan u terugvinden op volgende website: Geoloket Sitebesluit.

Impact op grondverzet in de regio:

Het Sitebesluit legt een hoop verplichtingen op aan 3M Belgium en legt binnen de vastgestelde perimeter bijkomende regels in kader van grondverzet vast:

• Grondverzet met een volume van minder dan 250 m³:

Het grondverzet kan plaatsvinden zonder beschrijvend bodemonderzoek en/of bodemsanering. Indien 3M Belgium bv als saneringsplichtige werd aangeduid, moet 3M Belgium bv de meerkosten van het grondverzet en van de behandeling van de uitgegraven bodem met PFAS-componenten vergoeden.

• Grondverzet met een volume van meer dan 250 m³:

De kosten voor de afzet zijn in principe ten laste van de bouwheer. Toch voorziet het sitebesluit twee mogelijkheden als er 250 m³ of meer wordt ontgraven voor gronden gelegen binnen deze site:

1. 3M Belgium bv voert - indien zij saneringsplichtig is - op vraag van de eigenaars of gebruikers, prioritair de vereiste bodemsanering van het vaste deel van de aarde uit op te ontgraven gronden. Dit is reeds het geval voor de rode, oranje en gele zone van het beschrijvend bodemonderzoek van 10 februari 2022). In dat geval worden bodemsanering en grondverzet op elkaar afgestemd.
2. Het is mogelijk om van punt 1 af te wijken en het grondverzet toch te laten plaatsvinden zonder beschrijvend bodemonderzoek en/of bodemsanering. In dit geval moet er een conform verklaard technisch verslag beschikbaar zijn waarin een bijkomende nota werd opgenomen met de volgende door onderzoek onderbouwde gegevens, beschrijvingen en conclusies:
   1. De locatie en de omvang van de PFAS-verontreiniging in het vaste deel van de aarde en het grondwater, en de relatie tussen de verontreiniging in het vaste deel van de aarde en het grondwater. De nota brengt de PFAS-verontreiniging horizontaal en verticaal in kaart tot het niveau van de richtwaarde, bepaalt welke gronden verontreinigd zijn en berekent het volume van de verontreiniging en de theoretische vuilvracht.
   2. Een actueel of potentieel risico. De nota voert voor de PFAS-verontreiniging een risico-evaluatie uit op basis van het conceptueel site model. Deze risico-evaluatie gebeurt voor het vaste deel van de aarde en het grondwater en houdt rekening met de uitloogeigenschappen van de PFAS-bodemverontreiniging.
   3. De nood aan bodemsanering. De nota onderzoekt de aard van de PFAS-verontreiniging en gaat na of het bijhorende saneringscriterium is overschreden.
   4. De prioriteit van de bodemsanering.
   5. De nood aan veiligheids- en voorzorgsmaatregelen in afwachting van de bodemsaneringswerken.
   6. De nood aan gebruiksadviezen.
   7. De beoordeling waaruit blijkt dat, rekening houdende met de voorgaande gegevens, het overwogen grondverzet, de latere tenuitvoerlegging van de saneringswerken niet verhindert.
   8. De beoordeling waaruit blijkt dat het grondverzet, rekening houdende met de voorgaande gegevens, het standstill-beginsel eerbiedigt.

.Over deze elementen wordt overleg gepleegd tussen de erkende bodemsaneringsdeskundige(n) aangesteld door de opdrachtgever van het grondverzet en de erkende bodemsaneringsdeskundige(n) aangesteld door 3M Belgium bv. Het technisch verslag kan, indien een erkende bodemsaneringsdeskundige dat wenst, voor advies aan de OVAM worden voorgelegd. De OVAM stelt in dat geval een erkende bodemsaneringsdeskundige aan die in een advies het technisch beoordeelt en de aspecten van bodemsanering uit het technisch verslag selecteert. De OVAM verleent vervolgens advies over de aspecten van bodemsanering overeenkomstig haar bevoegdheid. Het advies van de door de OVAM aangestelde bodemsaneringsdeskundige wordt eveneens aan de erkende bodemsaneringsdeskundige van de opdrachtgever van het grondverzet overgemaakt. De grondverzetsregeling moet voor het overige integraal worden nageleefd.

• Reeds uitgegraven, gestockeerde hopen bodemmaterialen:

Het grondverzet voor reeds uitgegraven, gestockeerde hopen die aanwezig zijn binnen de perimeter en waarvoor nog geen definitieve toepassing gekend is, moet prioritair en uiterlijk binnen een termijn van negen maanden na de inwerkingtreding van het sitebesluit uitgevoerd worden. Uiterlijk binnen een termijn van twaalf maanden na de inwerkingtreding van het sitebesluit moet er voor deze gronden een bodembeheerrapport beschikbaar zijn.

• Grondverzet en grondwater:

Bij vergunningsplichtige infrastructuurwerken met ontgravingen in het verzadigde deel van de bodem moet voorafgaand aan de werken de kwaliteit van het grondwater bepaald worden. Tijdens de werken is een monitoring van de grondwaterkwaliteit vereist.

Inwerkingtreding:

Het Sitebesluit treedt in werking op 30 april 2023 en voorziet geen overgangsmaatregelen of uitzonderingen. Dit wilt zeggen dat vanaf 30 april 2023 alle technische verslagen binnen de perimeter moeten voldoen aan de bepalingen van het besluit.

Meer info kan u terugvinden op de website met de beslissingen van Vlaamse Regering of op de PFAS-site van Vlaanderen.be..

Mocht u nog vragen hebben, mag u ons natuurlijk steeds contacteren: 03 545 87 58 of grondwijzer@grondwijzer.be.